Pembentukan Negara Bangsa Malaysia Bertitik Tolak Pembentukkan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu

Pembentukan Negara bangsa Malaysia yang berbina kini bertitik tolak daripada pembentukkan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu ialah sebuah Sistem Persekutuan untuk Empat Negeri di Semenanjung Tanah Melayu iaitu Pahang, Perak, Selangor dan Negeri Sembilan. Sistem ini dilaksanakan oleh pihak British pada tahun 1895 [1] dan ia bertahan sehingga tahun 1946, apabila ia bersama-sama dengan Negeri-negeri Selat dan Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu digabungkan bagi membentuk Malayan Union. 

Namun Dua tahun kemudian, Malayan Union dibatalkan dan Persekutuan Tanah Melayu ditubuhkan. Akhirnya pada tahun 1963, Malaysia diasaskan dengan kemasukan Sabah, Sarawak dan Singapura. 

Ibu kota Persekutuan ialah Kuala Lumpur yang ketika itu merupakan sebahagian daripada Selangor semasa dibawah Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dikekalkan dan Residen Jeneral pertamanya ialah Sir Frank Swettenham [2]. 

TITIK TOLAK PENENTANGAN MALAYAN UNION. 

Pemimpin-pemimpin Melayu dan pesara-pesara British daripada Perkhidmatan Awam di Tanah Melayu telah mengetuai bidasan terhadap rancangan Malayan Union, dan membidas MacMichael kerana menggunakan 'ugutan' untuk memperolehi persetujuan daripada Raja-Raja Melayu. Pegawai-pegawai ini bertindak melobi Tanah Melayu di Parlimen antara bekas pegawai-pegawai Perkhidmatan Awam Tanah Melayu yang mengambil bahagian adalah Sir Frank Swettenham, Sir George Maxwell, Sir R. O. W. Winstedt, Sir Cecil Clementi dan Sir Laurence Guillemard. 

Mereka turut menulis surat-surat kepada akhbar nasional dan untuk merayu kepada Perdana Menteri United Kingdom agar menghentikan usaha menukar status Tanah Melayu daripada negeri naungan kepada Tanah Jajahan. 

Tindakan tentangan dibuat kerana sepanjang Sir Frank Swettenham, Sir George Maxwell, Sir R. O. W. Winstedt, Sir Cecil Clementi dan Sir Laurence Guillemard menjadi pegawai di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Mereka telah melihat dengan jelas betapa Raja-Raja Melayu dan Pembesar Negeri telah memainkan peranan yang sangat berkesan didalam pentadbiran negeri. 

Dengan sokongan daripada pegawai british ini jua telah memperlihatkan sekalian rakyat berbilang bangsa didalam Negeri-negeri Melayu yang selama ini terpisah dan tidak bersatu, telah bangun berganding bahu bersama Raja-Raja Melayu dan Pemimpin Masyarakat Melayu serta rakyat bergabung menentang Malayan Union. Satu sejarah yang tidak pernah terjadi di Tanah Melayu sebelumnya. 

Kesentosaan dan peranan yang di bawa oleh Raja-Raja Melayu telah memberikan satu kepercayaan kepada Pegawai British didalam memberikan sokongan kepada penentangan Malayan Union. Ini boleh dilihat sepanjang British mentadbir Negeri-Negeri Melayu Bersekutu di mana Raja-Raja Melayu telah memperlihatkan watak seorang pemerintah yang adil saksama dan berilmu pengetahuan yang luas. 

SUMBANGAN RAJA-RAJA MELAYU DI AMBANG KEMERDEKAAN. 

Pada tahun 1895, dengan persetujuan Sultan-sultan Perak, Selangor, Pahang dan Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan, keempat-empat buah negeri itu dijadikan sebuah persekutuan negeri-negeri dinamakan 'Negeri-Negeri Melayu Bersekutu' [3]. Mesyuarat Majlis Raja-Raja [4] yang pertama kali yang diadakan di astana Negara, Kuala Kangsar merupakan satu perkara yang penting kepada kita semua kerana, di sinilah bermulanya permuafakatan di antara semua Raja-Raja Melayu yang memegang amanah orang-orang Melayu dengan hasrat menyatupadukan dan mempertahan hak dan kedaulatan orang-orang Melayu malah menyuarakannya kepada pihak British ketika itu. 

Tanggal 13 Julai 1897, adalah tarikh perjumpaan pertama yang hanya melibatkan raja-raja Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dikenali sebagai Majlis Raja-Raja Melayu. Namun bertitik tolak dari sini lah terbina batu asas yang membawa seterusnya kepada pembentukan negara kita Malaysia kini. 

Durbar pertama berlangsung selama empat hari dan dihadiri oleh Paduka Sri Sultan Abdul Samad dari Selangor dan Yam Tuan Muhammad dari Negeri Sembilan, Kebawah Duli Sultan Ahmad dari Pahang dan Paduka Sri Sultan Idris Murshidul'adzam Shah dari Perak selaku tuan rumah. Manakala pihak British pula diwakili oleh Sir Charles Mitchell (Gabenor Negeri-Negeri Selat dan Pesuruhjaya Tinggi Negeri-Negeri Melayu Bersekutu), Frank Swettenham (Residen Jeneral Negeri-Negeri Melayu Bersekutu), Hugh Clifford (Residen British di Pahang), J.P. Rodger (Residen British di Selangor) dan W.H. Treacher (Residen British di Perak). Negeri Sembilan tidak mempunyai wakil dari pihak British. Paduka Sri Sultan Abdul Samad dari Selangor yang telah terlalu uzur telah berangkat dari Jugra untuk memastikan mesyuarat tersebut walaupun jarak perjalanan terlalu jauh. 

Sultan Idris Murshidul'Adzam Shah Ibni Raja Bendahara Alang Iskandar merupakan seorang Raja bijak didalam melancarkan pentadbiran dan baginda jua yang pernah mengalas amanah semasa perselisihan di antara Sultan Abdullah Muhammad Shah II dengan Residen British J.W.W. Birch, baginda menjadi ketua rombongan perwakilan yang membawa surat daripada Sultan Abdullah Muhammad Shah II kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat Sir Andrew Clarke. Pada tahun yang sama, baginda telah dilantik oleh Sultan Abdullah Muhammad Shah II menjadi hakim, dan kemudian menjadi hakim besar [5]. Semasa era pemerintahan Sultan Idris Murshidul'Adzam Shah antara kemajuan negeri menyerlah dengan pembinaan jalan raya dari Kuala Kangsar ke Kuala Lumpur. 

Semasa Durbar kedua diadakan pada tahun 1903 di Kuala Lumpur Sultan Idris dengan berani menyuarakan dan menggesa pihak British agar lebih ramai orang Melayu dilantik untuk berkhidmat dengan kerajaan dan mereka ini dilantik ke jawatan yang lebih tinggi. Betapa jauh pandangan Sultan Idris yang meminta supaya pentadbiran Tanah Melayu ketika itu, turut dikongsi oleh anak bangsanya sendiri, menjelaskan pelaksanaan amanah oleh Majlis Raja-Raja bagi pihak orang-orang Melayu ketika itu. 

Raja Alang Iskandar ibni Almarhum Sultan Idris Murshidul'Adzam Shah menyertai pasukan polis Pada tahun 1906 dan tidak berapa lama kemudian telah dilantik menjadi Penolong Pesuruhjaya Polis di Kuala Lumpur. Baginda juga merupakan seorang ahli pasukan polo Negeri Selangor dan pasukan polo Negeri-Negeri Melayu Bersekutu [6]. 

Sultan Alang Iskandar Shah, Yam Tuan Besar - Tuanku Muhamad Ibni Yam Tuan Antah (Yang DiPertuan Besar Negeri Sembilan), Raja Sir Chulan (Waris Negeri Perak) dan Dato Abdullah Haji Dahan (Undang Luak Rembau) telah menggesa Kerajaan Kolonial British untuk menubuhkan satu rejimen tentera yang dianggotai oleh orang-orang tempatan [7]. 

Sultan Alang Iskandar telah mendesakkan bahawa kuasa pentadbiran yang sejak penubuhannya dipegang oleh pegawai Inggeris, khususnya Residen Jeneral Negeri-Negeri Melayu Bersekutu, telah dirombak mengikut sistem desentralisasi dan pangkat-pangkatnya dibahagikan semula kepada semua Sultan mahupun Residen dan Majlis Mesyuarat Negeri-Negeri Melayu itu. 

Baginda pernah membawa desakan baginda semasa berangkat ke England serta mengemukakannya kepada Setiausaha Negara Bagi Tanah-Tanah Jajahan British di London, dan berjaya memperolehi kelulusan dan restu Setiausaha Negara itu. Dengan rayuan baginda kepada pihak Kerajaan Inggeris, daerah Dindings dan Pulau Pangkor (sekarang dinamakan daerah Manjung) yang telah diberikan kepada Kompeni Inggeris dalam tahun 1826, diserahkan balik kepada Kerajaan Negeri Perak pada tahun 1935. Ketika pemerintahan Almarhum, negeri Perak sedang berada dikemuncak kegemilangan dan ketika itu jualah banyak perkara-perkara penting telah berlaku seperti contoh pembukaan Jambatan Iskandar serta pembinaan Istana Iskandariah. Di samping Almarhum diakui sebagai seorang sultan yang menghabiskan masa pemerintahannya untuk kepentingan rakyat, Almarhum Sultan Iskandar juga adalah yang alim dan sangat mengambil berat akan hal agama. Ini terbukti apabila dalam tahun 1921, Almarhum telah mengarang dan menerbitkan sebuah tulisan yang berupa sebuah kitab agama yang diberi nama Risalah Iskandar Shah [8]. 

Jika kita menatap seluruh isi kandungan dan tulisan Almarhum ini, kita akan dapat merasakan betapa mulia dan besarnya hasrat Almarhum untuk mengembangkan syiar Islam dan menghayati ajarannya. Sebagai bukti, marilah kita meneliti beberapa petikan yang disebut dari kitab Almarhum itu. Di muka surat dua Risalah itu, Almarhum Sultan Iskandar dengan menggunakan ganti nama Faqir menulis: “Wahai sekelian saudara-saudara ku lelaki dan perempuan dengarlah perkataan Faqir yang tidak sepertinya ini, mudah-mudahan akan menjadi kenangan-kenangan saudaraku sekalian kepada Faqir terutama sekali masa hilang hayat Faqir di belakang hari dan tiada sekali niat Faqir dengan bermegah – megah ataupun dengan menunjukkan kepandaian melainkan hanya Faqir berserah dan berpegang semata-mata pada Tuhan kita“ Seorang sultan yang sangat rendah hati. Ini terbukti dengan titah Almarhum di dalam Risalah tersebut di muka surat tiga: "apalah gunanya kita bermegah-megah dengan bangsa kita, asal kita daripada tanah, kejadian kita daripada benda yang cemar dan keluar kita daripada tempat yang kotor kemudian kembali kita kepada tanah". 

Raja Sir Chulan Ibni Almarhum Sultan Abdullah Muhammad Shah II merupakan Putera Melayu Pertama yang menyertai perkhidmatan dalam Negeri-negeri Melayu Bersekutu [9]. Bertitik tolak dari ini lah maka orang melayu dapat menyertai perkhidmatan awam hingga terbinanya Pegawai Tadbir dan Diplomatik yang menjadi peneraju didalam sektor awam pada hari ini. Beliau merupakan tokoh yang bertanggungjawab untuk membentuk Negeri-Negeri Melayu Bersekutu yang terdiri daripada negeri Selangor, Perak, Pahang dan Negeri Sembilan pada 1 Julai 1896. 

Sultan Ala'uddin Suleiman Shah ibni Almahum Raja Muda Musa [10] merupakan seorang yang tidak kurang hebatnya didalam memberikan sumbangan ini dapat dijelaskan takkala baginda telah mengarang dua buah buku agama dan baginda jua telah mengesa pembelian kapal terbang perang semasa majlis raja-raja pada tahun 1936. 

Sultan Abu Bakar Ri'ayatuddin Al-Mu'adzam Shah Ibni Al-Marhum Sultan Abdullah Al-Mu'tasim Billah Baginda sentiasa menjelajah ke seluruh pelusuk negeri, daerah, kampung- kampung untuk bersama-sama dengan rakyat jelata. Baginda juga turut menyokong proses untuk mendapatkan kemerdekaan untuk Tanah Melayu pada ketika itu. Ketika pemerintahan Baginda jugalah telah lahir ramai pendekar-pendekar yang handal di negeri Pahang. Semasa penjajahan Jepun dalam tahun 1941 hingga tahun 1945, Al-Marhum telah bersetuju dengan secara sulit supaya orang-orang Melayu dalam negeri ini menubuhkan Pasukan Tentera Wataniah yang dikenali dengan nama 'Pasukan 136' yang ketika itu diketuai oleh Yoep Mahidin, Tun Haji Abdul Razak Hussain, Tan Sri Ghazalie Shafie dan Abdul Rahman Ismail. 

Peranan yang dimainkan oleh baginda dalam menghadapi jajahan Tentera Jepun di Pahang telah membuktikan kewibawaan baginda sebagai Raja yang berdaulat. Peristiwa di mana Baginda ditahan selama 27 hari di Ladang Getah Ng Tiong Kiat, Sungai Jerik (17 Ogos 1945 - 9 September 1945) menjadi natijah kecekapan, kecekalan, kesabaran dan kewibawaan Baginda dalam mengatasi saat-saat yang sangat kritikal. Kejadian tersebut telah menggemparkan masyarakat Pahang pada ketika itu. 

KRONOLOGI PEMBENTUKKAN NEGARA BANGSA RAJA BERPERLEMBAGAAN DEMOKRASI BERPARLIMEN [11]. 

1867 - Majlis Perundangan Negeri-Negeri Selat ditubuhkan berikutan perpindahan pentadbiran Negeri-Negeri Selat (Pulau Pinang, Singapura dan Melaka) dari Syarikat Hindia Timur Inggeris ke Pejabat Kolonial. Majlis Perundangan tersebut merupakan institusi pertama di negara yang mengadakan perbahasan dan perbincangan seperti ciri-ciri Parlimen moden 

1896 - Negeri-negeri Melayu iaitu Perak, Selangor, Pahang dan Negeri Sembilan membentuk satu gabungan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Perkembangan ini merintis jalan ke arah pembentukan satu sistem Kerajaan Persekutuan bagi seluruh negara seperti yang ada sekarang. Badan Perundangan Pusat masih belum wujud dan setiap negeri bergantung kepada Dewan Undangan Negeri masing-masing untuk membuat undang-undang. 

1909 - Majlis Mesyuarat Persekutuan (Federal Council) bagi Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dibentuk dengan pemusatan kuasa perundangan mengikut asas-asas Parlimen. Majlis ini mempunyai 13 orang ahli yang dilantik termasuk Raja keempat-empat Negeri Melayu Bersekutu, Residen Jeneral British, keempat-empat Residen British serta empat orang ahli tidak rasmi. Penubuhan Majlis ini merupakan satu langkah ke arah pemerintahan sistem demokrasi berparlimen. 

1927 - Raja-Raja Negeri Melayu Bersekutu berhenti menjadi Ahli Majlis Mesyuarat Persekutuan. Penyusunan semula Majlis Mesyuarat Persekutuan ini turut mengubah keanggotaannya menjadi 13 orang ahli rasmi dan 11 orang ahli tidak rasmi. Majlis tersebut merupakan satu-satunya badan yang dilantik sepenuhnya sehingga meletusnya Perang Dunia Kedua pada Disember 1941. 

1946 - Sebuah Majlis Penasihat (Advisory Council) dibentuk dan dianggotai oleh 13 orang ahli mewakili Negeri-Negeri Melayu dan dua buah Negeri Selat - Melaka dan Pulau Pinang.British cuba menyatukan ketiga-tiga sistem pentadbiran (Negeri Melayu Bersekutu, Negeri Melayu Tidak Bersekutu, Negeri Selat - Pulau Pinang dan Melaka) melalui rancangan Kesatuan Malaya (Malayan Union). 

Malayan Union ditentang hebat terutama oleh orang-orang Melayu yang dipimpin oleh Dato' Onn Jaafar, Yang Dipertua UMNO ketika itu. Malayan Union ditentang kerana diyakini akan menggugat kedaulatan Raja-Raja Melayu. 

KESIMPULAN 

Bahawasanya terbitnya mengenai tujuh wasiat raja-raja Melayu yang menjanjikan kesejahteraan, kedamaian dan keamanan telah lama subur semasa buat pertama kalinya pada tahun 1895, dengan persetujuan Paduka Seri Sultan Perak, Paduka Sri Sultan Selangor, Kebawah Duli Sultan Pahang dan Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan, keempat-empat buah negeri dijadikan sebuah persekutuan negeri-negeri dinamakan 'Negeri-Negeri Melayu Bersekutu'[12]. Wasiat yang disampaikan semasa raja-raja Melayu menurunkan tandatangan didalam persetujuan pembentukan Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu pada 5 Ogos 1957 [13] itu ialah: 

1. Kami namakan dan kami panggil akan dia, bumi yang kamu pijak dan langit yang kamu junjung Persekutuan Tanah Melayu (sekarang dikenali dengan nama Malaysia). 

2. Kami isytiharkan dan kami simpan untuk kamu dan kami benarkan kamu isytihar dan simpan untuk anak cucu kamu, selain gunung-ganang, tasik dan hutan simpan, Tanah simpanan Melayu sehingga nisbah 50 peratus, selebihnya kamu rebutlah bersama-sama kaum lain. 

3. Bagi menjaga kamu dan bagi melindungi anak cucu kami serta harta milik kamu, kami tubuhkan Rejiman Askar Melayu selain untuk membanteras kekacauan dalam negara dan ancaman dari luar negara. 

4. Kami kekalkan dan kami jamin kerajaan dan kedaulatan raja-raja Melayu memerintah negara ini. 

5. Kami isytiharkan Islam adalah agama Persekutuan. 

6. Kami tetapkan bahasa kebangsaan ialah bahasa Melayu. 

7. Kami amanahkan dan kami pertanggungjawabkan kepada raja-raja Melayu untuk melindungi kedudukan istimewa orang Melayu dan kepentingan sah kaum-kaum lain (kemudian ditambah kedudukan istimewa anak negeri Sabah dan Sarawak). 

Peranan dan Sumbangan Raja-Raja Melayu didalam pembentukkan negara bangsa bertitik tolak pada 13 Julai 1897, tarikh perjumpaan pertama yang hanya melibatkan raja-raja Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dikenali sebagai Majlis Raja-Raja Melayu. 

Perjumpaan ini diadakan di Istana Negara, Kuala Kangsar, Perak. Kesan dari Durbar juga memperlihatkan peranan Raja-Raja sebagai pelindung dan penjaga hak dan kedaulatan orang Melayu ketika itu. Dari Durbar jugalah idea, cadangan dan suara-suara bangsa bagi mempertingkatkan taraf hidup dan status ekonomi bangsa Melayu diutarakan. Idea asal penubuhan Askar Melayu Diraja dan Kolej Melayu Kuala Kangsar juga bermula dari sini. Selain itu, penekanan soal agama Islam dan bahasa Melayu turut diperjuangkan oleh Raja-Raja Melayu di ruang yang ada dalam Durbar ini. 

Selepas perit getir dalam perjuangan menuntut kemerdekaan ditempuhi, tanggal 5 Ogos 1957, termeterailah Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu, maka pada 31 Ogos 1957, Persekutuan Tanah Melayu diberi kemerdekaan. Namun, bukan sekadar perjanjian yang terpahat dalam lipatan sejarah pada tarikh keramat itu, satu perkara yang perlu diingati semua rakyat Malaysia ialah bersama perjanjian tersebut, Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu turut diperkenan oleh kesemua Raja-Raja Melayu untuk dijadikan asas urus tadbir negara. 

Hakikatnya terlalu banyak sumbangan yang telah dimainkan oleh sembilan (9) Raja Raja Melayu didalam memastikan kemerdekaan Negara dapat direalisasikan dengan rahmat Yang Maha Esa. Yang diberikan contoh sumbangan Raja-Raja Melayu itu hanyalah sekadar 5 % sahaja masih terdapat 95 % lagi yang belum dihuraikan di sini. Insyallah akan dihuraikan 95 % sumbangan Raja-Raja Melayu demi kesejahteraan dan keamanan negara didalam mencapai Kemerdekaan.

Nota Kaki:-

[1] Negeri-negeri Melayu Bersekutu ialah sebuah sistem persekutuan untuk empat negeri Semenanjung Tanah Melayu iaitu Pahang, Perak, Selangor, danNegeri Sembilan. Sistem ini dilaksanakan oleh pihak British pada tahun 1895dan ia bertahan sehingga tahun 1946, apabila ia bersama-sama dengan Negeri-negeri Selat dan Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu digabungkan bagi membentuk Malayan Union. Dua tahun kemudian, Malayan Union dibatalkan dan Persekutuan Tanah Melayu ditubuhkan. Akhirnya pada tahun 1963,Malaysia diasaskan dengan kemasukan Sabah, Sarawak dan Singapura.

[ http://ms.wikipedia.org/wiki/Negeri-negeri_Melayu_Bersekutu] 

[2] Sir Frank Athelstane Swettenham (1850 - 11 Jun 1946) ialah Residen-Jeneral pertama untuk Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (kini sebahagian Malaysia) antara 1 Julai 1896hingga 1901. Beliau merupakan salah satu daripada hampir empat puluh orang pegawaiEmpayar British yang menentangi Malayan Union. 

[3] Persekutuan ini telah ditubuhkan dengan rasminya pada 1 Julai 1896, dan Majlis Raja-Raja keempat-empat buah negeri ini disebut 'DURBAR'. Pengerusinya ialah Sir Charles Mitchell, Pesuruhjaya Tinggi bagi Negeri-negeri Melayu Bersekutu serta Gabenor Negeri-Negeri Selat. Majlis 'DURBAR' yang pertama telah diadakan di Istana Negara, istana rasmi baginda di Bukit Chandan, Kuala Kangsar pada bulan Julai 1897. 

[4] Mesyuarat Majlis Raja-Raja Melayu ini dipanggil ‘Durbar', yang diambil daripada perkataan Urdu-Parsi (Darbar membawa maksud istana raja), ia juga membawa maksud perjumpaan atau persidangan umum yang diadakan oleh raja negeri berkenaan, ataupun Gabenor atau Wizurai British di India. 

[5]http://ms.wikipedia.org/wiki/Sultan_Idris_Murshidul_Aadzam_Shah

[6] Selepas menjadi Sultan Perak pun baginda masih merupakan pemain polo yang handal dan menubuhkan satu pasukan polo Negeri Perak di Kuala Kangsar. Dalam Pasukan Volunteer Infantry iaitu cawangan Pasukan Federated Malay States Volunteer Force (atau singkatnya F.M.S.V.F.), berpangkat Kolonel, manakala di dalam Pasukan Polis Negeri-Negeri Melayu, baginda berpangkat 'Honorary Inspector General'. [ http://ms.wikipedia.org/wiki/Sultan_Iskandar_Shah] 

[7] Pada 23 November 1932, Jabatan Perang British memberikan persetujuan untuk penubuhan satu pasukan Askar Melayu sebagai saturejimen tempatan dalam Angkatan Tentera British (Rejimen ini dilatih dan diurus oleh Rejimen Tentera British Malaya). Pada 23 Januari 1933, Majlis Perundingan Persekutuan (Federal Consultative Council) telah meluluskan Akta No. 11 yang dikenali dengan nama Akta Rejimen Askar Melayu dan meluluskan peruntukan $70,000 bagi pembelian Kong Sang Rubber Estate di Port Dickson untuk tapak bagi kegunaan sebagai Pusat Latihan Rekrut Askar Melayu. Pasukan Askar Melayu bermula dengan penubuhan Kompeni Percubaan Pertama (1st Experimental Company) pada tahun 1933 dan merupakan titik permulaan pasukan tentera anak watan di Tanah Melayu. 

[8] http://sembangkuala.wordpress.com/2012/02/05/dalam-kenangan-risalah-iskandar-shah-bah-1/ 

[9] http://ku-alam.blogspot.com/2012/11/dyam-raja-di-hilir-perak-raja-sir.html 

[10] http://wangsamahkota.wordpress.com/2010/06/13/cebisan-riwayat-almarhum-sultan-suleiman-shah-sultan-yang-mengasihi-ulama/ 

[11] http://www.parlimen.gov.my/maklumat-umum.html?uweb=dr&_print=true 

[12] Persekutuan ini telah ditubuhkan dengan rasminya pada 1 Julai 1896, dan Majlis Raja-Raja keempat-empat buah negeri ini disebut 'DURBAR'. Pengerusinya ialah Sir Charles Mitchell, Pesuruhjaya Tinggi bagi Negeri-negeri Melayu Bersekutu serta Gabenor Negeri-Negeri Selat. Majlis 'DURBAR' yang pertama telah diadakan di Istana Negara, istana rasmi baginda di Bukit Chandan, Kuala Kangsar pada bulan Julai 1897. 

[13] http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2009&dt=0807&pub=Utusan_Malaysia&sec=Muka_Hadapan&pg=mh_01.htm